به گزارش ساختمان نیوز به نقل از خبرنگار مهر، مهرداد گلچین‌وفا، عضو انجمن سازه‌های فولادی، در یک نشست خبری در تاریخ هفتم مهرماه، به بررسی وضعیت تولید و مصرف فولاد در صنعت ساختمان ایران پرداخت. وی با اشاره به استانداردهای بالای تولید فولاد در ایران، اظهار داشت که امکانات و تجهیزات شرکت‌های فولادی کشور از نظر کیفی در سطح بسیار بالایی قرار دارند و حتی از بسیاری از کشورها، از جمله چین، نیز پیشی گرفته‌اند.

گلچین‌وفا با تاکید بر نقش بخش خصوصی در ساخت‌وساز، بیان کرد که در حال حاضر حدود پنج درصد از ساخت و ساز بخش مسکن و ساختمان با استفاده از سازه‌های فولادی انجام می‌شود. این در حالی است که کارخانه‌های سازه فولادی حداکثر با ظرفیت ۵۰ درصد فعالیت می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود این میزان در ماه آینده به ۳۰ درصد کاهش یابد. این آمار نشان می‌دهد که ظرفیت‌های بالقوه در این بخش به طور کامل مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و نیازمند توجه و برنامه‌ریزی بیشتری هستند.

عضو انجمن سازه‌های فولادی با اشاره به چالش‌های موجود در استفاده از بتن، از جمله مصرف بالای آب و زمان طولانی ساخت، اظهار داشت که قطعی برق و کمبود گازوئیل نیز باعث نصب موتور برق و تأخیر در تولید شده‌اند. وی تنها چالش موجود در بخش فولاد را ضخامت ورق‌های فولادی دانست و توضیح داد که در بسیاری از پروژه‌های صنعتی، به‌ویژه پروژه‌هایی که از طرح‌های اروپایی یا چینی الگوبرداری شده‌اند، ضخامت ورق‌های مورد نیاز حدود ۱۲.۲ میلی‌متر است که این سایز در ایران تولید نمی‌شود. این مسئله باعث ایجاد محدودیت در اجرای برخی پروژه‌ها شده است.

در حالی که در کشورهای صنعتی مانند کره، ضخامت‌های بالای ۶ میلی‌متر به‌طور گسترده استفاده می‌شود، محدودیت تولید این ضخامت‌ها در داخل کشور، به‌ویژه در پروژه‌های مخازن صنعتی، مشکلاتی را ایجاد کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که نیاز است تا تولیدکنندگان داخلی به سمت تولید ورق‌های فولادی با ضخامت‌های متنوع‌تر حرکت کنند تا بتوانند نیازهای صنایع مختلف را برآورده سازند.

گلچین‌وفا همچنین به موضوع پِرت ورق‌های فولادی اشاره کرد و گفت که در کشور چین، ابعاد ورق‌ها به گونه‌ای طراحی و تولید می‌شود که بهینه‌ترین حالت مصرف و کمترین پرت را داشته باشد. در حالی که در ایران، با وجود تلاش فولاد مبارکه برای بهینه‌سازی ابعاد، همچنان محدودیت‌هایی در اندازه و تنوع ورق‌ها و پروفیل‌ها وجود دارد. در پروژه‌های صنعتی، این محدودیت ابعادی می‌تواند پرت ورق را به حدود ۸ تا ۱۰ درصد و در برخی موارد حتی ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش دهد که تأثیر قابل توجهی بر هزینه‌های نهایی طرح‌ها می‌گذارد.

با وجود این چالش‌ها، گلچین‌وفا تاکید کرد که کیفیت تولیدات فولادی داخلی در سطحی است که می‌تواند با استانداردهای جهانی رقابت کرده و پاسخگوی نیاز بسیاری از صنایع بزرگ باشد. وی صنعت ساختمان را یکی از ارکان اصلی پیشرفت هر کشوری دانست و گفت که انتخاب نوع سازه و مصالح در این صنعت، نقشی تعیین‌کننده در سرعت ساخت و حتی اقتصاد پروژه‌ها دارد.

گلچین‌وفا با اشاره به اینکه فولاد به عنوان یک مصالح صنعتی با کنترل کیفی دقیق تولید می‌شود، افزود که امروزه در سراسر جهان برای اجرای پروژه‌های بزرگ صنعتی، شهری و برج‌های بلندمرتبه به‌کار گرفته می‌شود. نخستین آسمان‌خراش‌ها در اواخر قرن نوزدهم با استفاده از فولاد ساخته شدند و این ماده توانسته معماری و شهرسازی مدرن را متحول کند.

وی اهمیت فولاد را تنها یک موضوع فنی ندانست و آن را یک ضرورت ملی به شمار آورد. به گفته او، فولاد با مقاومت بسیار بالا و شکل‌پذیری قابل توجه، حتی در شرایط بحرانی مانند زلزله، امکان تغییر شکل بدون شکست ناگهانی را فراهم می‌کند. این ویژگی سبب می‌شود ساختمان‌های فولادی در برابر نیروهای جانبی نسبت به سازه‌های بتنی مقاوم‌تر باشند.

فولاد توان تحمل بارهای سنگین و تغییرات ناگهانی بار را دارد و این امکان را فراهم می‌کند که ساختمان‌ها بدون کاهش ایمنی، دهانه‌های بلندتر و فضاهای بزرگ‌تر داشته باشند. به همین دلیل استفاده از فولاد در پروژه‌های صنعتی، سالن‌های بزرگ و برج‌های مرتفع اهمیت حیاتی دارد. ترکیب استحکام بالا، شکل‌پذیری و ایمنی قابل اعتماد، سازه‌های فولادی را به انتخاب نخست در ساختمان‌های بلندمرتبه و مناطق زلزله‌خیز تبدیل کرده است. علاوه بر این، سرعت اجرای این سازه‌ها نسبت به روش‌های سنتی بسیار بالاتر است و این ویژگی در شرایط فعلی کشور که زمان پروژه و نیروی انسانی اهمیت ویژه‌ای دارد، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.

قطعات فلزی عمدتاً در کارخانه‌های مجهز و تحت کنترل کیفی دقیق تولید می‌شوند و سپس به محل پروژه انتقال یافته و با سرعت بالا مونتاژ می‌شوند. این فرایند نیاز به نیروی کار ماهر در محل پروژه را کاهش می‌دهد و زمان اجرای طرح را به‌طور چشمگیری کم می‌کند. همچنین برخلاف بتن که برای عمل‌آوری نیازمند شرایط خاص آب‌وهوایی است، قطعات فولادی بدون تأثیرپذیری از بارندگی، گرما یا سرما در محل نصب می‌شوند. کاهش زمان ساخت منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های غیرمستقیم پروژه از جمله هزینه‌های تجهیز کارگاه، نگهداری مصالح و هزینه‌های مالی ناشی از طولانی شدن اجرای طرح می‌شود.

با استفاده از فولاد می‌توان دهانه‌های بزرگ بدون ستون‌های میانی ایجاد کرد که فضای داخلی باز و یکپارچه را فراهم می‌آورد. این انعطاف‌پذیری همچنین اجازه می‌دهد در آینده تجهیزات، تغییرات یا توسعه ساختمان به‌راحتی و بدون نیاز به تخریب سازه اصلی انجام شود. فولاد علاوه بر استحکام و ایمنی، موجب کاهش هزینه‌های نگهداری در طول عمر پروژه می‌شود و امکان توسعه یا تغییر در آینده را با کمترین هزینه و زمان فراهم می‌کند.

در ادامه این نشست، محمدرضا علوی، عضو دیگر انجمن سازه‌های فولادی، با اشاره به جایگاه صنعت فولاد در اقتصاد جهانی، اظهار داشت که فولاد پس از نفت و گاز دومین صنعت بزرگ جهان است و ایران نیز با تولید حدود ۴۰ میلیون تن فولاد در سال، در میان ۱۰ کشور برتر تولیدکننده این محصول قرار دارد. البته چین با تولید سالانه حدود یک میلیارد تن فولاد جایگاه نخست بازار جهانی فولاد را در اختیار دارد.

علوی فرایند تولید فولاد در کشور را از اکتشاف و استخراج معادن سنگ‌آهن آغاز شده و پس از انجام مراحلی به تولید محصولات نهایی می‌رسد، توصیف کرد. وی ارزش این صنعت در ایران را با در نظر گرفتن قیمت تقریبی هر کیلو فولاد ۵۰ هزار تومان، رقمی در حدود ۲ هزار همت در سال برآورد کرد که نشان‌دهنده جایگاه اقتصادی راهبردی آن است. این صنعت به دلیل گستره مصرف، جایگزینی مهم برای نفت محسوب می‌شود و هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای جهان از جمله چین، آمریکا و اروپا به عنوان صنعتی حیاتی و دومین صنعت راهبردی پس از نفت شناخته می‌شود.

علوی همچنین به چالش‌های تولید فولاد اشاره کرد و گفت که تولید فولاد سنتی دو مشکل اساسی دارد؛ نخست مصرف بالای آب و دوم انتشار گاز دی‌اکسیدکربن به عنوان یکی از فرآورده‌های مضر برای محیط زیست. به عنوان مثال، فولاد مبارکه که در کنار زاینده‌رود احداث شده، در سال‌های اخیر با مشکل کمبود آب مواجه بوده و این ضرورت تغییر روش‌های تولید را دوچندان می‌کند.

منبع: خبرنگار مهر