ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند (بخش اول )

بر اساس ضوابط اين مقررات، هر بنايي كه ارتفاع آن (فاصله قائم بين تراز كف بالاترين طبقه قابل تصرف، تا تراز پائين ترين سطح قابل دسترس براي ماشينهاي آتش نشاني) از ۲۳ متر بيشتر باشد، عمارت بلند محسوب شده و علاوه بر ضوابط اختصاصي مربوط به نوع تصرف خود تابع ضوابط اين بخش نيز خواهد بود.

در ساختمان هاي بلند، راههاي خروج بايد حداقل داراي ۱۱۰ سانتيمتر عرض مفيد باشند، مگر آنكه در ضوابط اختصاصي تصرف، عرض بيشتري براي راه خروج مقرر شده باشد.
در ساختمان هاي بلند، براي هر طبقه يا هر بخش از يك طبقه، از جمله طبقات زير طبقه تخليه خروج، تأمين حداقل دو خروج مجزا و تا حد امكان دور از هم الزامي است.
در ساختمان هاي بلند، براي هر طبقه يا هر بخش از يك طبقه كه نفرات استفاده کننده از آن فضا از ۵۰۰ نفر بيشتر باشد، بايد به تعداد تصريح شده در بند زیر نظر گرفته شود.

در هر بنا، چنانچه نفرات در تمام طبقات يا بخشهايي از آنها بين ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر باشد، حداقل ۳ راه خروج مجزا و دور از هم لازم خواهد بود، و براي نفرات بيش از ۱۰۰۰ نفر، حداقل ۴ راه خروج مستقل و دور از هم بايد تدارك شود.

در مواردي كه چند خروج مقرر مي شود، موقعيت خروجها بايد به گونه اي انتخاب گردد كه براي دسترسي به هر خروج، راهي مجزا و در جهتي جداگانه فراهم باشد. البته در ابتداي دسترس خروجها از هر نقطه، مسير مشترك به طول حداكثر ۱۵ متر مجاز است.

ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند

ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند (بخش دوم )

• در ساختمان هاي بلند، هيچ بن بستي با طول بيش از ۱۵ متر در راههاي خروج مجاز نخواهد بود.
• طول دسترسهاي خروج در ساختمان هاي بلند، حداكثر ۳۰ متر مي باشد، مگر آنكه تمام بنا يا سازه با شبكه بارنده خودكار تائيد شده محافظت شود، در آن صورت اين طول مي تواند به حداكثر ۴۵ متر افزايش يابد.
• در ساختمان هاي بلند، راههاي خروج بايد روشنايي كافي و علايم مناسب، مطابق ضوابط داشته باشند.
• در ساختمان هاي بلند، راههاي خروج بايد به روشنايي اضطراري مجهز باشند، مگر آنكه ساختمان فقط در ساعات روز مورد استفاده قرار گيرد، در آن صورت اگر
• راههاي خروج از روشنايي طبيعي كافي برخوردار باشند، با موافقت كتبي مقام قانوني مسئول، مي توان از روشنايي اضطراري صرفنظر نمود.
• همه ساختمان هاي بلند با ضوابط ويژه بايد توسط شبكه هاي بارنده خودكار تائيد شده مجهز به سيستمهاي نظارت الكتريكي محافظت شوند. اين شبكه ها بايد
• مطابق روشهاي استاندارد، نصب شده و در هر طبقه داراي شير كنترل و وسايل كنترل جريان آب باشند.
• در ساختمان هاي بلند با ضوابط ويژه، علاوه بر شبكه هشدار حريق، نصب شبكه اعلام حريق نيز ضروري است. اين شبكه ها بايد به تائيد مقام قانوني مسئول برسند.

ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند (بخش سوم )

تمام ساختما ن هاي بلند با ضوابط ويژه، بايد به منظور استفاده مأموران آتش نشاني و نجات، داراي سيستم كن ترل ارتباط تلفني دوسويه باشند و اين سيستم بين ايستگاه مركزي كنترل، اتاقك هر آسانسور، سرسراهايي كه آسانسورها در آن قرار دارند، و تمام طبقاتي كه توسط پلكان خروج به هم مربوط مي شوند، ارتباط برقرار كن د. در مواردي كه سيستم ارتباط راديويي سازمان آتش نشاني بتواند به عنوان معادل اين سيستم مورد تائيد قرار گيرد، استثنائا” مي توان از نصب چنين تجهيزاتي صرفنظر نمود.

هر عمارت بلند با ضوابط ويژه، بايد به مولد نيروي برق دوم كه همواره آماده استفاده است و حداقل يكي از آسانسورها را براي ماموران آتش نشاني در هنگام حريق قابل استفاده مي نمايد، مجهز باشد. ظرفيت مولد نيرو بايد براي كاركرد همزمان و تأمين همه تجهيزاتي كه در زير نامبرده شده، كافي و مناسب باشد:

•  شبكه روشنايي اضطراري
•  شبكه هاي هشدار و اعلام حريق
•  پمپهاي آتش نشاني ساختمان
•  تجهيزات ايستگاه كنترل مركزي
•  دست كم يكي از آسانسورهاي مربوط به همه طبقات بنا (به گونه اي كه در صورت لزوم بتوان نيروي مورد نياز آن را به هر يك از ديگر آسانسورها منتقل نمود.)
•  تجهيزات مكانيكي مانع دود در دوربندها

تمام ساختما نهاي بلند با ضوابط ويژه بايد داراي يك ايستگاه كنترل مركزي در يك اتاق كه محل آن را سازمان آتش نشاني تعيين مي كند، باشند. در اين ايستگاه بايد بتوان به كمك نشانگرهاي الكترونيك، همه تجهيزات و تأسيسات ارتباطي، حفاظتي، ايمني و مخابراتي موجود در بنا را به درستي كنترل نمود.

ضوابط اختصاصی حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق در ساختمان‌های بلند

حفاظت از ساختمان‌ها در برابر حریق یکی از مهم‌ترین جنبه‌های طراحی و ساخت ساختمان‌های بلند است. این ساختمان‌ها به دلیل ارتفاع زیاد و تعداد ساکنین، نیازمند تدابیر خاصی هستند تا ایمنی ساکنین و کارکنان را در برابر خطرات آتش‌سوزی تضمین کنند. در زیر به بررسی ضوابط و استانداردهای مربوط به این موضوع پرداخته می‌شود:

ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند

۱٫ طراحی و ساخت

• انتخاب مواد مقاوم: مصالح ساختمانی باید از نظر عایق حرارتی و مقاوم در برابر آتش انتخاب شوند. استفاده از بتن، فولاد و شیشه‌های مقاوم در برابر حرارت در طراحی ساختمان‌های بلند توصیه می‌شود. به عنوان مثال، بتن سبک و فولاد ضد زنگ از جمله مصالح مناسب برای ساخت ساختمان‌های بلند هستند.
• ساختارهای مقاوم در برابر حریق: طراحی ساختمان باید به گونه‌ای باشد که از انتقال حرارت و شعله در ساختمان جلوگیری کند. دیوارهای مقاوم در برابر حریق و طبقات ضد حریق از جمله این تدابیر هستند. استفاده از پوشش‌های ضد حریق بر روی دیوارها و تیرها می‌تواند به کاهش سرعت گسترش آتش کمک کند.

۲٫ سیستم‌های ایمنی و اعلام حریق

• سیستم‌های اعلام حریق: نصب سیستم‌های پیشرفته اعلام حریق که بتوانند به سرعت و به‌طور خودکار خطر آتش‌سوزی را شناسایی و اطلاع‌رسانی کنند، ضروری است. این سیستم‌ها باید شامل حسگرهای دما و دود باشند. به علاوه، استفاده از سیستم‌های هشدار صوتی و چراغ‌های نشانه‌گذاری خروج می‌تواند به تخلیه سریع‌تر ساختمان کمک کند.
• سیستم‌های اطفای حریق: وجود سیستم‌های اطفای حریق مناسب مانند آب‌پاش‌های خودکار (Sprinkler Systems) و آتش‌نشانی‌های دستی در طبقات مختلف بسیار حائز اهمیت است. این سیستم‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که در هر نقطه از ساختمان قابل دسترسی باشند.
• سیستم‌های تهویه: در هنگام آتش‌سوزی، تهویه مناسب می‌تواند از گسترش دود و حرارت به سایر قسمت‌های ساختمان جلوگیری کند. بنابراین، نصب سیستم‌های تهویه مطبوع و طبیعی در ساختمان‌های بلند ضروری است.

۳٫ مسیرهای خروج اضطراری

• طراحی مسیرهای خروج: طراحی صحیح و مؤثر مسیرهای خروج اضطراری از جمله ویژگی‌های کلیدی ایمنی ساختمان‌های بلند است. این مسیرها باید به راحتی قابل شناسایی و دسترسی باشند.
• تعداد و عرض درهای خروج: درهای خروج باید به تعداد کافی و با عرض مناسب طراحی شوند تا تخلیه سریع ساکنین را ممکن سازند. به عنوان مثال، درهای خروج باید حداقل ۱٫۲ متر عرض داشته باشند.
• نصب علائم راهنما: نصب علائم واضح و قابل رؤیت که مسیرهای خروج را مشخص کند، در مواقع اضطراری بسیار مهم است.

۴٫ آموزش و تمرینات

• آموزش ساکنین: برگزاری دوره‌های آموزشی برای ساکنین و کارکنان درباره نحوه مواجهه با حریق و استفاده از تجهیزات ایمنی ضروری است. این آموزش‌ها باید شامل آشنایی با مسیرهای خروج و نحوه استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی باشد.
• تمرین‌های تخلیه: انجام تمرین‌های منظم تخلیه ساختمان می‌تواند به ساکنین کمک کند تا در مواقع واقعی به سرعت و به طور مؤثر عمل کنند.

۵٫ مقررات و استانداردها

• رعایت استانداردهای ملی: ساختمان‌های بلند باید مطابق با مقررات و استانداردهای ملی و بین‌المللی حفاظت در برابر حریق طراحی و ساخته شوند. این استانداردها شامل NFPA (National Fire Protection Association) و ISO (International Organization for Standardization) هستند.
• بازرسی‌های دوره‌ای: اجرای بازرسی‌های دوره‌ای توسط متخصصین مجرب برای اطمینان از رعایت استانداردها و ایمنی ساختمان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این بازرسی‌ها باید شامل بررسی سیستم‌های اعلام و اطفای حریق، مواد و مصالح، و مسیرهای خروج باشد.

ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند

۶٫ مزایای حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق

• حفظ جان انسان‌ها: مهم‌ترین مزیت رعایت ضوابط حفاظتی، حفظ جان ساکنین و کارکنان در برابر خطرات آتش‌سوزی است.
• کاهش خسارت مالی: اقدامات حفاظتی می‌تواند خسارت مالی ناشی از آتش‌سوزی را به حداقل برساند. این موضوع به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران و مالکان ساختمان‌های بلند بسیار مهم است.
• ایجاد اطمینان برای ساکنین: رعایت استانداردهای ایمنی و حفاظت در برابر حریق، احساس امنیت بیشتری را برای ساکنین به ارمغان می‌آورد و می‌تواند ارزش ملک را افزایش دهد.

جدول ۱: مقایسه مواد مقاوم در برابر حریق

۷٫ نتیجه‌گیری

حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق، به ویژه در ساختمان‌های بلند، نیازمند رعایت دقیق استانداردها و ضوابط طراحی است. با در نظر گرفتن مواردی مانند انتخاب مصالح مناسب، نصب سیستم‌های اعلام و اطفای حریق، طراحی مسیرهای خروج اضطراری، و انجام آموزش‌های لازم، می‌توان ایمنی ساکنین و کارکنان را به حداکثر رساند. در نهایت، توجه به این نکات نه تنها به حفظ جان انسان‌ها کمک می‌کند بلکه می‌تواند از خسارات مالی ناشی از آتش‌سوزی نیز جلوگیری کند.

ضوابط اختصاصي حفاظت ساختمان ها در مقابل حريق در ساختمان هاي بلند

مساحت زير بنا 

ضوابط مربوط به آسانسور

پله فرار در ساختمان‌ها